Ở Việt Nam, từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền. Điều đó không phải tự nhiên mà có; đây là thành quả của bao nhiêu năm đấu tranh cách mạng của toàn Đảng, toàn dân Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, dân tộc Việt Nam mới giành được chính quyền và giải phóng toàn bộ đất nước. Những thành quả mà nhân dân đạt được dưới sự lãnh đạo của Đảng khiến cho nhân dân thấy rõ rằng, ở Việt Nam chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam mới có khả năng lãnh đạo nhân dân xây dựng cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc; lợi ích của nhân dân gắn liền với sự nghiệp của Đảng; mục đích, lý tưởng của Đảng cũng là ước mơ, nguyện vọng của nhân dân.

Ngày nay, với tư cách là đảng cầm quyền, Đảng Cộng sản Việt Nam nhận rõ trách nhiệm của mình trước đất nước và dân tộc để vạch ra đường lối xây dựng, phát triển đất nước, trên cơ sở đó phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn hệ thống chính trị, của cả xã hội, tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối đó; đồng thời xác định đúng nội dung và phương thức hoạt động của Đảng, phát huy mặt thuận lợi, hạn chế mặt khó khăn, ngăn ngừa và khắc phục những nguy cơ của một đảng cầm quyền.

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xem trọng công tác Xây dựng Đảng, bởi nó giữ vị trí cực kỳ quan trọng, quyết định sự thành bại của cách mạng, sự sống còn của chế độ, đảm bảo thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ chính trị. Nếu Đảng ta không thật sự vững vàng về chính trị tư tưởng, không thống nhất cao về ý chí và hành động, không trong sạch về đạo đức, không chặt chẽ về tổ chức, không được nhân dân ủng hộ thì không thể đủ sức lãnh đạo đưa đất nước đi lên. Xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, bao gồm nhiều nội dung về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức, cán bộ, phương thức lãnh đạo trong điều kiện Đảng cầm quyền. Trong thời kỳ đổi mới, nhất là kể từ Đại hội XI (2011) đến Đại hội XIII của Đảng (2021), liên tiếp ba khóa, Hội nghị Trung ương 4 đã tập trung bàn về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng. Điều này phản ánh quyết tâm chính trị, tầm chiến lược của Đảng, khẳng định ý nghĩa sống còn mang tính toàn diện, trọng tâm và sâu sắc trong xây dựng Đảng nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và phát triển đất nước.

Hiện nay, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường, mau lẹ, do có sự tranh chấp giữa các nước lớn, các cuộc chiến tranh và xung đột; những vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, suy thoái tài chính, khủng hoảng nợ công, thế lực cực đoan,… chưa được giải quyết mà ngày càng biểu hiện rõ ràng với nhiều sắc thái mới. Điều đó tác động nghiêm trọng đối với Việt Nam, trong đó có ảnh hưởng đến tư tưởng, tình cảm, lý tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trong nước có sự gia tăng những hiện tượng tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những phần tử “trở cờ”, “ngụy khoa học” bày tỏ ý kiến trái với đường lối và chính sách. Công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã đạt được những thành tựu lớn, song vẫn còn hạn chế trong việc để “lọt” những cán bộ thoái hóa, biến chất; việc khắc phục hậu quả tham nhũng, tiêu cực chưa đạt mong muốn, gây băn khoăn, lo lắng trong xã hội và ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân. Đây là thách thức và cảnh báo thường trực đối với Đảng ta hiện nay.

Bài viết: “Xây dựng Đảng cầm quyền: Từ thực tiễn đổi mới ở Việt Nam” trong Cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Trong quá trình tiến hành công cuộc đổi mới, phải luôn luôn kiên định vai trò lãnh đạo, vị thế cầm quyền của Đảng; đồng thời làm tốt công tác xây dựng Đảng, thường xuyên đổi mới, chỉnh đốn Đảng. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc, là nhân tố bảo đảm cho công cuộc đổi mới thành công, đất nước phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Càng đi vào đổi mới, đi vào kinh tế thị trường, mở cửa, càng phải giữ vững, tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng, nắm chắc vai trò cầm quyền của Đảng. Tuyệt đối không mơ hồ, dao động về vấn đề này” ¹.

Chính vì vậy, việc nhận thức đúng đắn cũng như vận dụng những quan điểm về xây dựng Đảng cầm quyền trong bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào giảng dạy tại Trường Chính trị tỉnh Yên Bái hiện nay là một yêu cầu cấp thiết đòi hỏi giảng viên phải làm rõ và vận dụng những nội dung sau:

    Thứ nhất: Một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của công tác xây dựng Đảng trong thời kỳ đổi mới là phải phát huy truyền thống tốt đẹp, giữ vững bản chất cách mạng và khoa học của Đảng.

    Đây là vấn đề mà Đảng Cộng sản Việt Nam đặc biệt quan tâm. Bởi vì, với vị thế là đảng cầm quyền, lại hoạt động trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế, bên cạnh thuận lợi, môi trường xã hội có những phức tạp mới. Nhiều cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, hàng ngày hàng giờ tiếp xúc với hàng và tiền, với biết bao sự cám dỗ về danh và lợi. Nếu không chăm lo giáo dục, rèn luyện, giữ vững và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản chất cách mạng của Đảng thì rất dễ bị biến chất. Giữ cho Đảng không biến chất, trước sau luôn luôn là Đảng Cộng sản, đảng cách mạng chân chính, hoạt động vì lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc, là vấn đề hết sức cơ bản.

Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân có nghĩa là Đảng phải kiên định quan điểm, lập trường của giai cấp công nhân, tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc; phấn đấu vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Dù tình hình thế giới và trong nước khó khăn, phức tạp đến đâu, Đảng cũng không dao động, xa rời mục tiêu lý tưởng đó².

   Thứ hai: Trách nhiệm cao cả và nặng nề trước hết của một đảng cầm quyền là vạch ra cương lĩnh, đường lối đúng để lãnh đạo đất nước, dẫn dắt cả dân tộc đi lên, tránh được nguy cơ sai lầm về đường lối. Đây là vấn đề cốt tử trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, đòi hỏi phải thường xuyên nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ và chất lượng công tác lý luận của Đảng.

Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra được và từng bước bổ sung, phát triển, hoàn thiện dần đường lối đổi mới, hình thành ngày càng rõ hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Trong khi kiên định mục tiêu, lý tưởng, kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc, Đảng luôn luôn có ý thức đổi mới sáng tạo, dám từ bỏ những cái cũ không còn thích hợp, cả trên lĩnh vực kinh tế cũng như trên lĩnh vực văn hóa, xã hội; cả đối nội và đối ngoại; giải quyết tốt mối quan hệ giữa giai cấp và dân tộc, quốc gia và quốc tế, mở rộng khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, tập trung sức cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Thứ ba: Trong những năm đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam thường xuyên coi trọng việc xây dựng, củng cố Đảng về tổ chức, bảo đảm nội bộ luôn luôn đoàn kết thống nhất, có sức chiến đấu cao. Xây dựng, củng cố Đảng về tổ chức bao gồm nhiều việc, trong đó phải đặc biệt quan tâm thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ và chấn chỉnh hệ thống tổ chức của Đảng.

Trong những năm qua, Đảng đã chỉ đạo xây dựng cơ chế bảo đảm thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng. Một mặt, phải thực hiện đầy đủ các quyền dân chủ của đảng viên, có quy chế, quy trình để đảng viên tham gia trực tiếp vào quá trình hoạch định và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; cán bộ lãnh đạo, nhất là người đứng đầu cấp ủy phải tôn trọng và lắng nghe ý kiến cũng như những việc làm sáng tạo của đảng viên, của cấp dưới; lắng nghe các ý kiến khác nhau trước khi quyết định; thực hiện dân chủ tập thể trong công tác cán bộ. Mặt khác, phải đấu tranh với những khuynh hướng dân chủ hình thức hoặc dân chủ cực đoan, muốn lợi dụng dân chủ để gây chia rẽ, bè phái, mị dân, theo đuôi quần chúng lạc hậu. Nếu xa rời hoặc coi nhẹ nguyên tắc tập trung dân chủ là làm sai lạc tổ chức đảng từ trong bản chất; nếu thực hiện không đúng nguyên tắc tập trung dân chủ là làm yếu sức mạnh của Đảng từ gốc.

Thứ tư: Cán bộ đóng vai trò quyết định, công tác cán bộ là công tác đặc biệt quan trọng. Chính vì vậy, với vai trò là Đảng cầm quyền trong điều kiện hiện nay, Đảng phải thường xuyên chăm lo công tác cán bộ; chăm lo cán bộ cho cả hệ thống chính trị, trên tất cả các lĩnh vực.

Đảng nhấn mạnh mọi cán bộ phải thường xuyên rèn luyện, trau dồi phẩm chất cách mạng, gương mẫu về đạo đức, lối sống, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp của Đảng, của dân tộc, kết hợp hài hòa lợi ích riêng và lợi ích chung; khi lợi ích riêng mâu thuẫn với lợi ích chung thì phải biết đặt lợi ích chung lên trên hết, trước hết... Chính đây là cái tạo nên uy tín của cán bộ, tạo nên uy tín của Đảng.

Việc sử dụng, bố trí cán bộ, phải theo đúng tiêu chuẩn, đúng sở trường cán bộ. Cố gắng đề bạt, bổ nhiệm đúng lúc, giao việc đúng tầm, có cơ chế, chính sách khuyến khích cán bộ không ngừng phấn đấu vươn lên đảm nhiệm các công việc cao hơn, cống hiến được nhiều hơn. Xử lý nghiêm minh những cán bộ vi phạm kỷ luật, pháp luật; thay thế kịp thời những người yếu kém, không hoàn thành nhiệm vụ.

    Thứ năm: Liên hệ chặt chẽ với nhân dân là quy luật tồn tại, phát triển và hoạt động của Đảng, là nhân tố quyết định tạo ra sức mạnh của Đảng.

Nhân dân tin Đảng, ủng hộ Đảng, theo Đảng làm cách mạng. Còn Đảng làm hết sức mình để phục vụ nhân dân, phát huy vai trò và khả năng sáng tạo không bao giờ cạn của nhân dân. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, vấn đề này lại càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi vì, như Lênin nói, một trong những nguy cơ lớn nhất và đáng sợ nhất đối với một đảng cầm quyền là Đảng tự cắt đứt mối liên hệ với quần chúng nhân dân.

Thực tế cho thấy, để đổi mới công tác quần chúng của Đảng, củng cố và tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, Đảng và Nhà nước phải làm rất nhiều việc cụ thể và thiết thực: chăm lo đầy đủ và sâu sắc đến đời sống của nhân dân; đề ra chủ trương, chính sách hợp lòng dân, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân; thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; xây dựng và chỉnh đốn Đảng, cơ quan nhà nước trong sạch, vững mạnh; làm tốt công tác tư tưởng chính trị trong nhân dân... tức là phải thấm nhuần và quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về quan điểm quần chúng, đi đúng đường lối quần chúng và làm tốt công tác dân vận, thật sự gần dân, trọng dân, tin dân. Kiên quyết chống quan liêu, xa rời quần chúng.

Thứ sáu: Đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng, trước hết là sự lãnh đạo đối với Nhà nước.

Đây là một nội dung hết sức quan trọng của việc xây dựng Đảng cầm quyền trong điều kiện xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo đảm vừa giữ vững sự lãnh đạo của Đảng, vừa phát huy vai trò quản lý, điều hành của Nhà nước; đề phòng và khắc phục tình trạng “lộn sân”, “bao biện làm thay” hoặc “buông lỏng” sự lãnh đạo³.

Sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước là làm cho Nhà nước hoạt động có hiệu quả theo đúng đường lối, quan điểm của Đảng, thể hiện được ý chí, nguyện vọng, lợi ích của nhân dân và gắn bó chặt chẽ với nhân dân. Đảng lãnh đạo không phải là Đảng thay thế Nhà nước quản lý xã hội hoặc thay thế nhân dân làm chủ Nhà nước. Cả Đảng, cả Nhà nước đều là công cụ bảo đảm và thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, đều phấn đấu, hoạt động vì lợi ích của nhân dân. Đảng không phải là cơ quan quyền lực nhà nước, không nên hiểu Đảng và Nhà nước là hai hệ thống quyền lực song song, càng không nên tách rời hoặc đối lập Đảng và Nhà nước. Đảng lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo hệ thống chính trị, nhưng lại là một bộ phận của hệ thống chính trị, một thành viên của Mặt trận Tổ quốc. Đảng lãnh đạo định ra Hiến pháp và pháp luật, đồng thời hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Cán bộ, đảng viên của Đảng không đứng trên pháp luật, hoạt động ngoài khuôn khổ của pháp luật.

Trong bối cảnh hiện nay, công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng được Trung ương và cấp uỷ các cấp đặc biệt coi trọng, triển khai thực hiện đồng bộ với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt. Để góp phần quan trọng thực hiện hiệu quả công tác Xây dựng Đảng ở từng địa phương thì đội ngũ giảng viên Trường Chính trị tỉnh Yên Bái cần vận dụng những quan điểm về Xây dựng Đảng cầm quyền trong bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào quá trình giảng dạy. Tuy nhiên, tuỳ theo từng đối tượng người học, từng nội dung bài giảng và sở trường của mình mà người giảng viên lựa chọn nội dung, phương pháp phù hợp để vận dụng đưa những điểm mới vào bài giảng một cách sáng tạo. Từ đó, nâng cao năng lực giảng dạy, hướng đến xây dựng Trường Chính trị chuẩn trong thời gian tới./.

Tài liệu tham khảo

1. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia sự thật, 2023, tr.370, 371.

2. Sđd, tr.373.

3. Sđd, tr.386.

Nguyễn Thị Ngọc

Khoa Nhà nước và pháp luật