Giai đoạn Lý-Trần, Phật giáo đã góp phần định hình quốc gia dân tộc, định đô Thăng Long và đóng góp quan trọng vào bang giao quốc tế của các triều đại Việt Nam trong lịch sử.
Sự ra đời của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập có thể nói là sự thống nhất các hệ phái đầu tiên trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Trải qua 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, với tinh thần nhập thế, Phật giáo Việt Nam đã đóng góp công sức làm nên chiến thắng vĩ đại trong lịch sử đấu tranh giải phóng, giành độc lập của dân tộc.
Sau ngày 30/04/1975, hòa bình lập lại, đất nước thống nhất, giang sơn nối liền một dải, Bắc Nam sum họp một nhà. Đây là bối cảnh thuận lợi, là động lực để chư tôn giáo phẩm, tăng ni, phật tử các tổ chức giáo hội, hệ phái thực hiện nguyện vọng, tâm huyết thống nhất Phật giáo, mà các thế hệ tiền bối đã dày công tạo dựng.
Đại hội đại biểu thống nhất Phật giáo Việt Nam được tổ chức từ ngày 4 đến ngày 7/11/1981 tại chùa Quán Sứ, Thủ đô Hà Nội đã quy tụ 9 tổ chức giáo hội, hệ phái Phật giáo trong cả nước, thành lập nên Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngày nay.