Tư tưởng - văn hóa là một trong những lĩnh vực nền tảng của đời sống xã hội. Đây cũng là mặt trận chính trong chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch nhằm làm tan rã niềm tin, gây hoang mang trong tư tưởng, kích động tâm lý bất mãn, hoài nghi và đi đến phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở nước ta. Nhận diện và đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa trên không gian mạng bằng các giải pháp đồng bộ trên cả phương diện lý luận và thực tiễn là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.

1. Nhận diện âm mưu và thủ đoạn của các thế lực thù địch trong lĩnh vực tư tưởng - văn hoá trên không gian mạng

Thủ đoạn của “diễn biến hòa bình” là tổng hợp các phương thức, biện pháp được tiến hành trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng – văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, ngoại giao… Trong đó, các thế lực thù địch xác định tấn công trên mặt trận tư tưởng - văn hóa là “mũi đột phá”, “thọc sâu” làm tan rã niềm tin, gây hỗn loạn về lý luận và tư tưởng, tạo ra “khoảng trống” để dần dần đưa hệ tư tưởng tư sản vào, cuối cùng là xóa bỏ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Nội dung chủ yếu của cuộc chiến tranh ý thức hệ do chủ nghĩa đế quốc phát động là tấn công vào lòng người, làm giảm niềm tin vào Đảng, vào chế độ; đánh vào trận địa chính trị, tư tưởng - văn hóa của các nước xã hội chủ nghĩa.

Ngày nay, với sự bùng nổ của công nghệ thông tin và mạng xã hội, không gian mạng trở thành vùng lãnh thổ mới mà trên đó có các lợi ích quốc gia, dân tộc trong tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, tư tưởng – văn hóa. Dưới góc độ vật lý, không gian mạng có cấu trúc ba lớp: Hạ tầng truyền dẫn vật lý; hạ tầng lõi và các dịch vụ; hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu. Còn dưới góc độ xã hội, không gian mạng là môi trường xã hội đặc biệt của con người, nó được xác lập từ sáu thành tố, gồm chính sách, pháp luật; năng lực công nghệ; nội dung thông tin; nguồn nhân lực; cơ cấu tổ chức bộ máy và ý thức của con người trên không gian mạng.

Một trong những hoạt động tiêu cực mà các thế lực thù địch sử dụng trên trông gian mạng đó là: (1) đưa vào mạng máy tính những thông tin xấu, độc, mã độc; (2) ngăn chặn luồng thông tin, ngăn chặn truy cập thông tin, phá vỡ tính sát thực, làm mất tính khả dụng của thông tin; (3) gián điệp mạng, tình báo mạng; (4) chiếm quyền điều khiển mạng máy tính. Trước những hoạt động tiêu cực kể trên, có thể thấy hoạt động trên không gian mạng tiềm ẩn nhiều nguy cơ và thách thức. Cụ thể là:

Trong thời bình, các thế lực thù địch đang thường xuyên tiến hành hoạt động trên không gian mạng để khai thác thông tin, nắm bắt đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước, bí mật quốc gia, bí mật quân sự để tạo lợi thế trong quan hệ hợp tác quốc tế; tác động vào đường lối, chính sách đối nội, đối ngoại và sẵn sàng gây sức ép khi cần thiết; đưa thông tin sai lệch, truyền bá quan điểm phản động, xuyên tạc, thực hiện “diễn biến hòa bình” nhằm gây bất ổn chính trị, xã hội, gây tổn thất về kinh tế, quốc phòng, an ninh; Âm thầm, bí mật kiểm soát hệ thống mạng, tạo thế trận, xâm hại chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc của ta.

Khi xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp liên quan đến chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc, kè thù lợi dụng thế trận đã cài sẵn trên không gian mạng từ thời bình để tiến công vào các hệ thống thông tin quan trọng quốc gia, gây rối loạn hệ thống lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và quân đội; kích động biểu tình, bạo loạn nhằm tạo cớ để can thiệp quân sự.

Đặc biệt, khi xảy ra xung đột vũ trang, chiến tranh xâm lược, chúng sẽ tiến hành tác chiến không gian mạng riêng rẽ hoặc kết hợp với các loại hình tác chiến khác tiến công vào các hệ thống thông tin của Đảng, Nhà nước, quân đội và các hệ thống thông tin quan trọng quốc gia, làm tê liệt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy, điều hành; phá hủy tiềm lực quốc phòng, an ninh, gây hoang mang tinh thần Nhân dân và lực lượng vũ trang, tạo điều kiện cho các hoạt động quân sự, bạo loạn lật đổ, vũ trang khác hoàn thành nhiệm vụ, mục tiêu đề ra.

Cũng chính vì vậy mà mạng xã hội đã, đang và sẽ được các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước sử dụng như một công cụ, phương tiện hữu hiệu để tấn công vào mặt trận tư tưởng – văn hóa nhằm phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; truyền bá các quan điểm sai trái, thù địch. Như vậy, âm mưu của chúng chính là chống phá công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế, sự lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; tạo dựng, phát tán các thông tin, hình ảnh giả tạo, sai lệch, biến có thành không, biến không thành có, thật thật giả giả - thật giả lẫn lộn...; xuyên tạc nền tảng tư tưởng lý luận của Đảng ta, xuyên tạc truyền thống lịch sử của dân tộc, hạ bệ các thần tượng văn hóa, các danh nhân văn hóa đã có những đóng góp cho đất nước, được các tổ chức quốc tế uy tín tôn vinh. Đặc biệt ngày nay, với việc lợi dụng các phương tiện công nghệ số, internet và mạng xã hội, chúng mở cuộc tấn công ý thức hệ sâu rộng làm tan rã đối phương về nội tâm, tinh thần và tư tưởng; gây hỗn loạn về tư tưởng, tâm lý, kích động tâm trạng bất mãn, nghi ngờ chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản; truyền bá, khuyếch trương mô thức chính trị, mô thức kinh tế và quan niệm giá trị, lối sống tư bản chủ nghĩa, khuyến khích đa nguyên hóa và thị trường hóa nền kinh tế.

Các thế lực thù địch âm mưu lôi kéo, xây dựng văn nghệ sĩ thành một lực lượng xung kích chống Đảng, chống chế độ xã hội chủ nghĩa, nhằm phủ định thành tựu của cách mạng và nền văn hóa nghệ thuật cách mạng, tiến tới phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và đường lối văn hóa, nghệ thuật của Đảng. Phủ nhận giá trị của các tác phẩm nghệ thuật chân chính. Qua đó làm xói mòn niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng và Bác Hồ của quần chúng. Bài xích văn học nghệ thuật dưới sự lãnh đạo của Đảng ta là “văn nghệ phục vụ chính trị, minh họa cho đường lối chính trị của Đảng nên không có giá trị, không có đỉnh cao”. Từ đó chủ trương “văn học phải sám hối”, muốn cho văn hóa văn nghệ phát triển phải “đa nguyên văn hóa, tạo tiền đề cho đa nguyên chính trị”.

Thủ đoạn làm tan rã nội bộ đối phương bằng tư tưởng và văn hóa hết sức xảo quyệt.Trong cuốn sách Năm 1999 - chiến thắng không cần chiến tranh, cựu tổng thống Mỹ R. Nixon đã khẳng định: Mặt trận tư tưởng là mặt trận quyết định nhất; toàn bộ vũ khí của chúng ta, các hoạt động mậu dịch, viện trợ, quan hệ kinh tế sẽ không đi đến đâu nếu chúng ta thất bại trên mặt trận tư tưởng. Ông ta nhấn mạnh: Cái sẽ có tác dụng quyết định đối với lịch sử là tư tưởng, chứ không phải vũ khí. Các thế lực thù địch xác định kích động vấn đề dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo là bốn đòn đột phá, bốn mũi xung kích để chọc thủng mặt trận tư tưởng chính trị.

            2. Những giải pháp đấu tranh với các quan điểm thù địch, xuyên tạc trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá

Một là, tiếp tục quán triệt và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.

Hai là, xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh làm cơ sở cho việc bảo vệ nền tảng tư tưởng, văn hóa của Đảng. Xác định phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Ðảng, toàn quân, toàn dân, là công việc tự giác, thường xuyên của cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu tổ chức đảng, chính quyền. Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, của Bộ Chính trị khóa XII, về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Ba là, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của cấp ủy, người đứng đầu tổ chức đảng và chính quyền, phát huy vai trò tham mưu của cơ quan các cấp đối với nhiệm vụ phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa hiện nay. Tìm ra biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo việc phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa hiệu quả, sát, đúng với tình hình thực tiễn của đơn vị; ngành mình, địa phương.  Phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy các cấp trong phát hiện, xử lý những cá nhân “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, cơ hội chính trị; giải quyết triệt để các vấn đề nảy sinh, phòng ngừa, ngăn chặn sự can thiệp, móc nối của các thế lực thù địch. Vận dụng sáng tạo các hình thức, phương pháp trong đấu tranh tư tưởng, tránh hình thức, đơn giản; phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng, thu hút đông đảo các đối tượng tham gia; chấp hành nghiêm quy chế phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí; quy chế sử dụng internet, thông tin, tuyên truyền...

Bốn là, đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị hiện nay theo hướng phù hợp với từng đối tượng trong các nhà trường và ở các đơn vị; phải làm rõ tính hợp lý, tính đúng đắn, sự cần thiết về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với dân tộc, quân đội; Nhân dân; làm cho mọi cán bộ, đảng viên và Nhân dân nhận thức sâu sắc những nội dung cốt lõi tạo nên nền tảng tư tưởng của Đảng trong quân đội, những nguyên lý cơ bản, giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Qua đó củng cố vững chắc lòng tin, lý tưởng vào những giá trị bền vững và tạo cơ sở khoa học cho việc tự nguyện, tự giác phục tùng sự lãnh đạo của Đảng.

Năm là, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý và sử dụng internet, mạng xã hội hiện nay. Để thực hiện tốt nội dung này, một mặt cần quản lý chặt chẽ thông tin không để các thế lực thù địch lợi dụng, mặt khác khai thác, sử dụng internet, mạng xã hội làm công cụ đấu tranh chống các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Phát huy tốt vai trò của các lực lượng tác chiến không gian mạng, an ninh mạng; áp dụng các biện pháp kỹ thuật cần thiết, thích hợp trên không gian mạng để phòng ngừa, nhận diện, phát hiện, ngăn chặn, xử lý và gỡ bỏ thông tin xấu độc, những hành vi vi phạm pháp luật, đe dọa an ninh quốc gia, an ninh mạng, gây mất an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Sáu là, phát huy vai trò của lực lượng nòng cốt, chuyên sâu trong đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, thù địch trên mạng xã hội. Đó là những cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ lý luận cao, có khả năng diễn đạt, luận chiến thuyết phục, có nhiệt huyết, dũng khí, quyết tâm đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa. Do đó, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, chú trọng nâng tầm lý luận sắc sảo, kinh nghiệm đấu tranh, cung cấp thông tin, cập nhật nội dung, phương pháp, trang bị phương tiện, công nghệ đấu tranh trên không gian mạng; có chính sách đãi ngộ thích đáng cho đội ngũ cán bộ làm công tác này.

Bảy là, mỗi cá nhân cũng cần nâng cao nhận thức và hiểu biết về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng; rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện, khả năng phân tích thông tin; tích cực và chủ động trong trau dồi kiến ​​thức về văn hóa, lịch sử dân tộc; tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về văn hóa, tư tưởng, chống lại những biểu hiện phủ nhận các thành tựu của cách mạng, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, luật pháp của Nhà nước. Bằng cách nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân, cộng đồng, chúng ta có thể góp phần phản bác những thông tin, quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng, bảo vệ nền tảng tư tưởng , văn hóa của dân tộc.

Ths. Âu Phương Thảo

Phó Trưởng khoa Nhà nước và pháp luật