Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học tập là xu thế tất yếu của giáo dục, quá trình hiện đại hóa quá trình dạy và học, làm thay đổi cách dạy và cách học, giúp người học tham gia học tập một cách chủ động, tích cực và sáng tạo, tăng cường tính trực quan, góp phần nâng cao chất lượng lĩnh hội và nắm vững kiến thức, phát triển năng lực tư duy độc lập, sáng tạo của người học. Đó cũng chính là một trong những chủ đề lớn được UNESCO đưa ra thành chương trình của thế kỷ XXI và dự đoán sẽ có sự thay đổi nền giáo dục một cách căn bản vào đầu thế kỷ XXI do ảnh hưởng của công nghệ thông tin. Đặc biệt một trong những ứng dụng mà công nghệ thông tin được sử dụng phổ biến trong quá trình giáo dục, cụ thể là quá trình giảng dạy lý luận chính trị chính là Powerpoint.

“PowerPoint là một chương trình trình chiếu, một phần trong bộ công cụ Office của Microsoft. PowerPoint giúp dễ dàng tạo, cộng tác và trình bày ý tưởng của bạn theo một cách năng động và trực quan”. Đối với các mục đích sử dụng cho kinh doanh, giáo dục và cá nhân, PowerPoint cung cấp sự linh hoạt, giúp làm cho các bài thuyết trình đơn giản, nổi bật hơn với nhiều tính năng.

Cụ thể trong giảng dạy PowerPoint đem tới nhiều tiện ích đối với việc thiết kế, trình bày bài giảng với nhiều tính năng đa dạng và phong phú. Việc vận dụng phần mềm PowerPoint trong quá trình nghiên cứu, soạn giảng, giảng dạy lý luận chính trị tại  Trường Chính trị tỉnh Yên Bái đã được đội ngũ giảng viên sử dụng phổ biến, đặc biệt là đội ngũ giảng viên trẻ, đến nay100% giảng viên của Nhà trường đã được bồi dưỡng phương pháp dạy - học tích cực. Đối với chương trình đào tạo Trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường Chính trị, cơ bản nội dung mang tính trừu tượng, khái quát hóa cao thì việc sử dụng ứng dụng powerpoint trong nghiên cứu, soạn giảng lại càng giữ vai trò quan trọng trong việc đánh giá chất lượng công tác giảng dạy.

Trong thời gian qua, để không ngừng đổi mới và phát triển, bắt kịp xu thế, sử dụng phù hợp, hiệu quả các ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình đào tạo, Nhà trường đã đầu tư trang bị đầy đủ máy chiếu Projecter tại các phòng học để phục vụ cho việc giảng dạy và học tập, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của Nhà trường. Qua các bài giảng của các giảng viên cho thấy, việc vận dụng phần mềm Powerpoint trong giảng dạy đã đem lại kết quả rõ rệt.

Thứ nhất, trong mỗi nội dung chuyên đề, giảng viên có thể sơ đồ hóa kiến thức, lồng ghép tư liệu, hình ảnh minh họa, giúp bài giảng trở nên sinh động, dễ hiểu.

Thứ hai, với những bộ môn như Kinh tế chính trị, việc thông qua các bài tập, giải bài toán dựa trên công thức được trình bày trên Powerpoint sẽ giúp học viên nắm kiến thức rõ hơn.

Thứ ba, việc ứng dụng thiết bị hiện đại sẽ giảm bớt nội dung thuyết trình giảng viên, tăng cường trao đổi, thảo luận, tạo hứng thú nghiên cứu, trau dồi kiến thức cho người học.

Thứ tư, giảng viên thuận lợi trong việc bổ sung, chỉnh sửa giáo án và cập nhật kiến thức mới để phù hợp với điều kiện và trình độ nhận thức của từng lớp học, từng đối tượng. Việc cập nhật, bổ sung kiến thức cũng được thực hiện dễ dàng, thuận tiện.

Thứ năm, hỗ trợ rất lớn cho việc thực hiện các phương pháp giảng dạy tích cực. Ví dụ: khi thực hiện phương pháp sàng lọc sau khi học viên sàng lọc, giảng viên phân tích xong, trình chiếu kết luận trên slide đã được chuẩn bị trước một cách nhanh chóng, không tốn thời gian.

Thứ sáu, giảm sự tác động, ảnh hưởng của bụi phấn đến sức khỏe giảng viên.

Tuy nhiên, từ thực tế giảng dạy, việc sử dụng ứng dụng giáo án điện tử của giảng viên có một vài hạn chế.

Một là, một số ít giảng viên vẫn chưa phân biệt rõ giữa phương pháp giảng dạy và công cụ giảng dạy, cho rằng sử dụng giáo án điện tử chính là phương pháp giảng dạy mới. Thực chất, phần mềm PowerPoint là công cụ, phương tiện hỗ trợ cho phương pháp giảng dạy tích cực; giảng viên phải chủ động về kiến thức.

Hai là, bài giảng điện tử không đảm bảo tính phù hợp. Bởi khi sử dụng, trình chiếu giáo án điện tử người giảng viên phải xem xét, sử dụng hiệu quả của powerpoint dựa vào các yếu tố như đặc điểm bài giảng, số lượng học viên, thời gian trình bày. Ví dụ hiệu ứng màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, phông nền... tránh trường hợp Slide có quá nhiều chữ, nhiều hình ảnh động, hoặc đơn giản là chỉ sử dụng một cách giảng là thuyết trình bảng chiếu, bằng chữ ít sơ đồ, hình ảnh minh họa.

Ba là, nhiều học viên có bệnh lý về mắt, không nhìn rõ những nội dung thể hiện trên slide, sẽ gây tâm lý ức chế trong học tập.

Bốn là, trong quá trình đổi mới nội dung phương pháp dạy học tích cực, bắt buộc giảng viên phải nắm vững nội dung kiến thức, từ đó tạo sự chủ động trong quá trình lên lớp. Ngược lại, giảng viên sẽ lúng túng, không tạo nên sự kết hợp hiệu quả giữa những phương pháp phát vấn, thảo luận làm bài tập nhóm…

Năm là, tính phổ biến của việc vận dụng phần mềm PowerPoint trong giảng dạy còn hạn chế. Bởi để xây dựng, hoàn thiện một bài giáo án điện tử tốn nhiều thời gian từ việc chuẩn bị tư liệu, trình bày đến quá trình thực giảng, yếu tố quan trọng đầu tiên phải có là một giáo án truyền thống đảm bảo đầy đủ tính chính chính xác, khoa học.

Từ những ưu điểm, hạn chế được rút ra từ thực tiễn, tôi xin đề xuất một số kiến nghị để việc sử dụng ứng dụng powerpoint trong quá trình giảng dạy lý luận chính trị tại trường Chính trị tỉnh Yên Bái hiện nay mang lại hiệu quả cao hơn.

Thứ nhất, giảng viên cần lựa chọn nội dung bài giảng hoặc phần bài giảng phù hợp với giáo án điện tử.

Trên thực tế, tất cả các bài giảng đều có thể soạn dưới dạng giáo án điện tử nếu giảng viên sử dụng trình chiếu để thay thế bảng phấn. Tuy nhiên, giảng viên có thể lựa chọn những nội dung phù hợp để soạn dưới dạng giáo án điện tử. Hoặc vừa kết hợp trình chiếu các Slide và bảng phấn nhằm mang lại hiệu quả cao hơn.  

 Thứ hai, lựa chọn phông chữ, cỡ chữ, màu chữ, màu nền cho các Slide bài giảng phải đáp ứng các yêu cầu cơ bản của một giáo án điện tử. Sử dụng các phông chữ phổ biến, đơn giản, rõ ràng.

Thứ ba, cần có sự chuẩn bị, nắm được kỹ năng sử dụng và khắc phục sự cố trình

chiếu. Khi sử dụng giáo án điện tử, giảng viên có thể gặp phải những sự cố nhất định xuất phát từ một số nguyên nhân như: sự không tương thích giữa máy tính và Projector; thiết đặt chế độ trình chiếu không đúng, góc chiếu, tiêu cự không hợp lý

Thứ tư, giảng viên cần nắm chắc cả hai loại giáo án thông thường và giáo án soạn trên phần mềm PowerPoint để khi nếu có sự cố xảy ra thì giảng viên vẫn làm chủ được bài giảng của mình tránh tình trạng bị động, lúng túng.

Thứ năm, sau khi giảng dạy, cần trao đổi, lĩnh hội sự đóng góp của các giảng viên trong khoa, trong trường, lấy ý kiến phản hồi từ học viên để điều chỉnh bài giảng phù hợp, hoàn thiện hơn.

Bản thân tôi là một giảng viên giảng dạy chuyên ngành Tư tưởng Hồ Chí Minh, việc sử dụng giáo án điện tử là một phương tiện, công cụ mang lại hiệu quả cao. Đặc biệt trong việc lựa chọn, truyền tải nội dung bài giảng thông qua những hình ảnh, thước phim tư liệu về cuộc đời, sự nghiệp hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Sự bùng nổ cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 phát triển mạnh mẽ, trình độ của người học không ngừng được nâng lên, đòi hỏi công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị phải đổi mới phương pháp giảng dạy. Ứng dụng công nghệ thông tin nói chung, sử dụng ứng dụng powerpoint nói riêng trong dạy và học lý luận chính trị tại Nhà trường không phải là một phương pháp mới mà chỉ là sự hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy và học bằng các công cụ, phương tiện. Giảng viên giảng dạy lý luận chính trị cần tránh việc lạm dụng giáo án điện tử, mà xem nhẹ chất lượng giáo án truyền thống. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói:“Không phải cái gì cũ cũng bỏ hết, không phải cái gì cũng làm mới. Cái gì cũ mà xấu, thì phải bỏ. Cái gì cũ mà không xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi lại cho hợp lý. Cái gì cũ mà tốt, thì phải phát triển thêm. Cái gì mới mà hay, thì ta phải làm”^[1]. Vận dụng ý nghĩa lời dạy đó, trong giảng dạy lý luận chính trị hiện nay, chúng ta nên sử dụng một cách phù hợp, khoa học phương pháp giảng dạy truyền thống cùng sự hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ nhằm đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của Nhà trường, đội ngũ giảng viên, đặc biệt là giảng viên trẻ trường Chính trị tỉnh Yên Bái không ngừng trau dồi, học hỏi, hoàn thiện kiến thức, kỹ năng, chất lượng bài giảng của mình. Thường xuyên nghiên cứu, học hỏi tìm tòi những điều mới, vận dụng hiệu quả phương pháp dạy học tích cực và khắc phục những hạn chế tồn tại trong vận dụng phần mềm PowerPoint để xây dựng được những bài giảng điện tử có hiệu quả cao, góp phần đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng của Nhà trường.

Nguyễn Thu Hiền

Khoa Lý luận cơ sở