Tóm tắt: Trong thời đại công nghệ số, không gian mạng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực thông tin, tuyên truyền và định hướng dư luận. Đây là môi trường thuận lợi để Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) tuyên truyền, giáo dục lý tưởng, mục tiêu, đường lối của Đảng, đồng thời là nơi để nhân dân học tập, trao đổi thông tin và bày tỏ ý kiến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, không gian mạng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức đối với nền tảng tư tưởng của Đảng. Bài viết phân tích những đặc điểm của không gian mạng và mạng xã hội; những vấn đề các thế lực thù địch tập trung chống phá và giải pháp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng.

Từ khóa: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, không gian mạng, mạng xã hội, đấu tranh phản bác.

Thế giới đang bước vào giai đoạn Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đánh dấu sự bùng nổ mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của internet và mạng xã hội. Không gian mạng ngày càng trở thành một "mặt trận" mới trong công tác tư tưởng, nơi diễn ra cuộc đấu tranh gay gắt giữa cái thiện và cái ác, giữa chân lý và sự lừa dối. Nơi đây tiềm ẩn nhiều nguy cơ nhưng cũng là cơ hội to lớn để lan tỏa thông điệp chính nghĩa và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, bao gồm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng là nhiệm vụ sống còn, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.

Ngày 22/10/2018, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 35-NQ/TW năm 2018 về việc tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Trong đó, về quan điểm, Nghị quyết đã chỉ rõ: “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước.”

Không gian mạng là kho tàng thông tin khổng lồ, đa dạng, phong phú, cập nhật liên tục, giúp mọi người tiếp cận tri thức một cách nhanh chóng, dễ dàng. Mạng xã hội tạo điều kiện cho sự kết nối, giao lưu, chia sẻ thông tin giữa mọi người trên toàn thế giới, thúc đẩy hợp tác, phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra, không gian mạng cũng là kênh tuyên truyền hiệu quả, giúp Đảng và Nhà nước truyền tải thông điệp, chính sách đến với nhân dân một cách nhanh chóng, rộng rãi.

Trong không gian mạng, mạng xã hội hiện nay là nền tảng cho sự đa dạng quan điểm. Lý do chính khiến mạng xã hội khuyến khích sự đa dạng quan điểm là:

Thứ nhất, tính ẩn danh, mạng xã hội thường cho phép người dùng ẩn danh hoặc sử dụng bút danh, giúp họ thoải mái bày tỏ quan điểm mà không sợ bị phán xét hay chỉ trích trực tiếp. Nhờ đó, nhiều người có thể chia sẻ những suy nghĩ táo bạo, gây tranh cãi hoặc trái ngược với quan điểm chung mà họ có thể e dè khi nói ra trong đời thực.

Thứ hai, mạng xã hội tạo ra một môi trường cởi mở, nơi mọi người có thể tự do trao đổi ý tưởng và quan điểm mà không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực xã hội hay quy tắc chính trị. Điều này khuyến khích sự đa dạng quan điểm, giúp mọi người tiếp cận với những góc nhìn khác nhau và có cơ hội học hỏi lẫn nhau.

Thứ ba, khả năng tiếp cận rộng rãi, mạng xã hội cho phép thông tin được lan tỏa nhanh chóng và dễ dàng đến với số lượng lớn người dùng. Nhờ đó, những quan điểm trái chiều có thể được chia sẻ rộng rãi, thu hút sự chú ý và tạo ra các cuộc thảo luận sôi nổi.

Thứ tư, mạng xã hội cung cấp nền tảng cho sự tranh luận, nơi mọi người có thể bày tỏ quan điểm trái chiều, phản bác lẫn nhau và cùng nhau tìm kiếm sự thật. Qua quá trình tranh luận, các quan điểm được mài giũa, củng cố và có cơ hội phát triển một cách hiệu quả.

Thứ năm, mạng xã hội phản ánh sự đa dạng quan điểm trong xã hội, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những suy nghĩ, trăn trở và mong muốn của mọi người. Việc tiếp xúc với nhiều quan điểm khác nhau giúp chúng ta mở rộng tầm nhìn, tránh tư duy phiến diện và trở nên cởi mở hơn.

Tuy nhiên, mạng xã hội cũng tiềm ẩn những nguy cơ như:

Sự lan truyền thông tin sai lệch: Mạng xã hội là môi trường thuận lợi cho việc lan truyền thông tin sai lệch, tin giả mạo, gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng đến nhận thức của người dùng.

Lạm dụng ngôn từ kích động thù địch: Một số người lợi dụng mạng xã hội để phát ngôn thù địch, kích động bạo lực, gieo rắc chia rẽ và phá hoại sự đoàn kết xã hội.

Sự lan truyền văn hóa tiêu cực: Một số nội dung tiêu cực, phản cảm có thể dễ dàng lan truyền trên mạng xã hội, ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi của người dùng, đặc biệt là giới trẻ.

Như vậy, bên cạnh những ưu điểm, không gian mạng và cụ thể là mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức đối với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của không gian mạng, các thế lực thù địch cũng gia tăng hoạt động chống phá tinh vi, phức tạp. Chúng lợi dụng các nền tảng mạng xã hội, trang thông tin điện tử để xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, gieo rắc thông tin sai lệch, kích động bạo lực, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.

Song song với đó, sự thiếu hiểu biết về thông tin, nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng của việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cũng là một thách thức lớn. Một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, đặc biệt là giới trẻ, dễ bị sa vào những thông tin sai lệch, ảnh hưởng đến niềm tin và lòng yêu nước.

Thực tế, trong thời gian qua, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều thông tin sai trái, xuyên tạc, kích động bạo lực, chia rẽ, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự xã hội. Các thế lực thù địch thường tập trung vào những vấn đề sau để tấn công nền tảng tư tưởng của Đảng:

Một là, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh: Đây là mục tiêu chính của các thế lực thù địch nhằm xóa bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng, xuyên tạc bản chất của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bóp méo lịch sử Đảng, phủ nhận những thành tựu to lớn của cách mạng Việt Nam. Chúng lợi dụng những biểu hiện tiêu cực trong xã hội để nói xấu Đảng, gieo rắc sự mất niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng.

Hai là, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng: Các thế lực thù địch tập trung vào những vấn đề nhạy cảm, có tác động lớn đến đời sống xã hội như: kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh. Chúng bóp méo, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, bôi nhọ sự thật, tạo dư luận tiêu cực, kích động nhân dân biểu tình, chống đối. Chúng lợi dụng những mâu thuẫn, bất cập trong xã hội để nói xấu Đảng, gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Ba là, gây chia rẽ nội bộ Đảng: Các thế lực thù địch lợi dụng mâu thuẫn nội bộ trong Đảng để kích động, chia rẽ cán bộ, đảng viên. Chúng tung tin đồn thất thiệt, vu khống, bôi nhọ cán bộ lãnh đạo Đảng, gây mất đoàn kết nội bộ. Chúng kích động cán bộ, đảng viên chống đối cấp trên, ly khai tổ chức Đảng.

Bốn là, thúc đẩy "diễn biến hòa bình", "chống phá từ bên trong": Các thế lực thù địch sử dụng các hoạt động "diễn biến hòa bình" để lũng đoạn tư tưởng, văn hóa, truyền thông, giáo dục. Chúng tuyên truyền "giá trị đa nguyên", "dân chủ tư sản", "xã hội công dân", kích động nhân dân chống đối chế độ xã hội chủ nghĩa. Chúng lợi dụng các tổ chức phi chính phủ (NGO), các tổ chức tôn giáo, các trang mạng xã hội để truyền bá tư tưởng thù địch, chống phá Đảng và Nhà nước.

Năm là, làm suy yếu niềm tin của nhân dân vào Đảng: Các thế lực thù địch cố tình xuyên tạc, phủ nhận bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bóp méo lý luận, quan điểm của Đảng về con đường phát triển của đất nước. Chúng tung ra những luận điệu hoang mang dư luận, gieo rắc nghi ngờ về đường lối, chủ trương của Đảng, nhằm làm giảm niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Chúng tập trung khai thác, xuyên tạc những mặt còn yếu kém, hạn chế của Đảng và Nhà nước trong công tác lãnh đạo, quản lý, như: tham nhũng, lãng phí, quan liêu, bất công xã hội... Chúng bóp méo sự thật, xuyên tạc thành tích của Đảng, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chúng lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, kích động mâu thuẫn, chia rẽ nội bộ, gieo rắc lòng thù hận giữa các dân tộc, các tầng lớp nhân dân. Chúng lợi dụng những bất đồng, mâu thuẫn trong xã hội để kích động bạo lực, phá hoại an ninh trật tự, gây mất ổn định chính trị, xã hội.

Việc các thế lực thù địch, thành phần phản động tấn công nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng không còn xa lạ đối với chúng ta. Bởi chúng đã “kiên trì” thực hiện từ nhiều năm nay, nhưng trong bối cảnh cách mạng công nghệ thông tin và sự phức tạp đa chiều trên không gian mạng hiện nay, chúng càng thực hiện ráo riết và nhiều chiều hơn. Mưu toan, mục tiêu bao trùm của những đối tượng này vẫn là nhằm phủ nhận tiến tới xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, thay đổi mục tiêu và đường lối phát triển đất nước, phủ định định hướng XHCN ở nước ta...

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ sống còn của Đảng Cộng sản Việt Nam trong bối cảnh mới. Nhận thức rõ điều này, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này như: Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 16/9/2013 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo đảm an toàn thông tin mạng; Chỉ thị số 15/CT-TTg, ngày 17/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác bảo đảm an ninh và an toàn thông tin mạng trong tình hình mới. Nghị quyết số 38-NQ/TW về công tác thông tin và tuyên truyền do Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành ngày 22/7/2020. Kết luận số 01-KL/TW về tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin và tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng Đảng trong giai đoạn mới do Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành ngày 18/11/2022. Luật An ninh mạng được Quốc hội ban hành ngày 12/6/2018…

Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về "Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới" khẳng định: “Bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch là công việc tự giác, thường xuyên của cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và đoàn thể chính trị - xã hội các cấp; của từng địa phương, cơ quan, đơn vị, của từng cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu”.

Để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng hiệu quả, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Thứ nhất, về lãnh đạo, chỉ đạo: Tăng cường lãnh đạo của Đảng các cấp về công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng trên không gian mạng; Tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng mạng xã hội; Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, thông tin trên mạng xã hội; Thành lập và hoạt động có hiệu quả Ban Chỉ đạo bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng tại các cấp. Các Ban Chỉ đạo 35 chủ động tham mưu, định hướng thông tin và tích cực tổ chức triển khai các hoạt động đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng trong toàn hệ thống từ Trung ương đến địa phương

Thứ hai, về tuyên truyền, giáo dục:

Một là, nội dung tuyên truyền, giáo dục về Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng một cách bài bản, khoa học, dễ hiểu, dễ nhớ; Phân biệt rõ ràng đúng sai giữa thông tin chính thống và thông tin sai lệch, thù địch; Kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, trách nhiệm, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; Nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về các thủ đoạn, phương thức chống phá của các thế lực thù địch trên mạng xã hội;

Hai là, đối tượng tuyên truyền giáo dục là cán bộ, đảng viên bằng việc tổ chức các hội thảo, tập huấn chuyên sâu, chú trọng nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm tiên phong trong bảo vệ nền tảng tư tưởng; Thanh thiếu niên: lồng ghép giáo dục trong nhà trường, các hoạt động thanh niên, sử dụng hình thức tuyên truyền sinh động, hấp dẫn; Nhân dân: thông qua các kênh thông tin đại chúng, các hoạt động tuyên truyền cộng đồng, đảm bảo dễ tiếp cận, dễ hiểu

Thứ ba, về quản lý:

Tăng cường quản lý hoạt động trên mạng xã hội, xử lý nghiêm các vi phạm, cần bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện:

- Luật An ninh mạng: quy định cụ thể về trách nhiệm quản lý nhà nước, bảo vệ thông tin, xử lý vi phạm trong lĩnh vực an ninh mạng.

- Luật Báo chí: quy định rõ ràng về hoạt động báo chí trên mạng xã hội, đảm bảo tính chính xác, khách quan, trung thực của thông tin.

- Các văn bản quy phạm pháp luật khác: liên quan đến hoạt động thông tin, truyền thông, đảm bảo đồng bộ, thống nhất.

- Cần có các quy định cụ thể để quản lý hoạt động của các trang thông tin điện tử, mạng xã hội; Xử lý các hành vi vi phạm như: tung tin sai lệch, xuyên tạc, kích động bạo lực, chia rẽ...; bảo vệ quyền riêng tư, an ninh mạng của người dân.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động thông tin, truyền thông trên không gian mạng.

Phát hiện, xử lý kịp thời các vi phạm, ngăn chặn các hành vi chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng.

Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng trên không gian mạng.

Thứ tư, đối với mỗi cá nhân: Mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi người dân cần nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng; Sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh, văn minh, không chia sẻ, lan truyền thông tin sai trái, độc hại; Phát hiện và tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật trên mạng xã hội; Nâng cao kỹ năng sử dụng mạng xã hội để tiếp cận thông tin chính thống, học tập và làm việc hiệu quả.

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng là nhiệm vụ chung của toàn Đảng, toàn dân. Mỗi cán bộ, đảng viên và mỗi người dân cần nêu cao ý thức trách nhiệm, chung tay góp sức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong thời đại công nghệ số.

Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, các đoàn thể và nhân dân. Cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng. Đồng thời, cần tăng cường quản lý hoạt động trên mạng xã hội, xử lý nghiêm các vi phạm. Mỗi cá nhân cần sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm, góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, văn minh.

Với sự nỗ lực chung của toàn Đảng, toàn dân, chúng ta nhất định sẽ bảo vệ thành công nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng, góp phần xây dựng một xã hội Việt Nam văn minh, hiện đại, giàu mạnh.

Đỗ Thu Hằng

Phó trưởng khoa LLCS