• Loading...
Chào mừng bạn đến với trang Thông tin điện tử Trường Chính trị tỉnh Yên Bái!.
 
NHẬN THỨC CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ VỀ ĐỔI MỚI NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ĐI VÀO CHIỀU SÂU Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH YÊN BÁI, THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
Ngày xuất bản: 20/11/2020 2:24:00 CH
Lượt đọc: 15066

 

 “Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy” là vấn đề không mới nhưng luôn được đặt ra bởi sự thay đổi liên tục của tri thức khoa học; sự vận động của thực tiễn; sự xuất hiện của các phương tiện, công cụ hỗ trợ hiện đại; sự thay đổi của chính bản thân đối tượng người học, cũng như tương quan biện chứng giữa nội dung giảng dạy và phương pháp giảng dạy. Vì vậy, mỗi khi có những sự thay đổi về chất của các yếu tố trên, thì nội dung và phương pháp giảng dạy lại cần phải có sự điều chỉnh để phù hợp với nhau, nhằm tạo ra sự thống nhất giữa hai yếu tố của cùng một quá trình - quá trình truyền đạt và lĩnh hội kiến thức. Đối với những người thực hiện công việc giảng dạy thì vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp là vấn đề luôn song hành trong suốt sự nghiệp, vấn đề đó càng trở nên cấp thiết đối với đội ngũ giảng viên trẻ của Trường Chính trị tỉnh Yên Bái trong bối cảnh chuyển giao thế hệ hiện nay, rất cần sự trưởng thành nhanh, vững chắc về trình độ cũng như năng lực đứng lớp của mỗi giảng viên.

            Yêu cầu của việc đổi mới nội dung, phương pháp pháp giảng dạy không chỉ xuất phát từ thực trạng giáo dục đào tạo nói chung và đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị nói riêng, cần “Quán triệt sâu sắc tinh thần Nghị quyết Trung ương 8 khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; bảo đảm tính hệ thống và liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương pháp đào tạo, phù hợp với tiêu chuẩn chức danh cán bộ để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị” và “Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực, phong cách làm việc hiệu quả đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”; mà còn xuất phát từ thực tế của Trường Chính trị tỉnh Yên Bái hiện nay trong giai đoạn “chuyển giao thế hệ”.

            Thế hệ giảng viên giàu kinh nghiệm giảng dạy, kiến thức chuyên môn sâu và hiểu biết thực tiễn phong phú của Nhà trường hiện nay số lượng không nhiều và ngày càng giảm do đã đủ thời gian công tác theo luật định. Theo con số thống kê của Nhà trường, từ 2017 đến 2022 có khoảng 15 đồng chí (10 đồng chí giảng viên và giảng viên kiêm nhiệm; 5 đồng chí là cán bộ ở các phòng) đã và sẽ nghỉ hưu. Vì vậy, sự thiếu hụt giảng viên, đặc biệt là giảng viên có chuyên môn “cứng” và bề dày kinh nghiệm đứng lớp đang diễn ra. Việc đó gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng giảng dạy của Nhà Trường. Trong khi đó, lớp giảng viên trẻ mới được tuyển dụng vào Nhà trường có số năm đứng lớp từ 1 đến 5 năm, tuy đã bước đầu đáp ứng yêu cầu đặt ra trong thực hiện nhiệm vụ nhưng do kiến thức chuyên môn chưa được rèn giũa và chưa có sự liên hệ sâu sát với thực tiễn nên việc truyền đạt kiến thức tới học viên vẫn chưa đạt hiệu quả cao nhất.

            Ngoài ra, học viên tham gia học tập tại trường trong những năm gần đây có những đặc điểm thay đổi so với lớp học viên những năm trước. Các hoạt động đổi mới nội dung và hình thức giảng dạy tại các trường đại học trên phạm vi toàn quốc đã đào tạo ra những người học có trình độ chuyên môn chuyên sâu, với bằng cấp ngày càng cao. Họ cũng là thế hệ người học được học tập và làm việc trong thời kỳ công nghệ hiện đại với sự hội nhập quốc tế sâu rộng của đất nước, đặc biệt trong thời đại công nghệ thông tin đang mở rộng, nên việc được tiếp xúc với kiến thức khoa học nói chung, kiến thức lý luận chính trị nói riêng hết sức dễ dàng, vì vậy, nếu giảng viên không có kiến thức vững, sâu rộng về nhiều vấn đề thì sẽ khó thuyết phục được học viên. Học viên tại Trường Chính trị trong những năm gần đây tuổi đời ngày càng trẻ hóa, họ được tiếp xúc với những phương pháp dạy học mới tại các trường đại học trong hoặc ngoài nước, nên nếu không đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại mà chỉ áp dụng phương pháp thuyết trình truyền thống sẽ khó thu hút được học viên từ đó làm giảm chất lượng dạy và học.

Từ những yêu cầu đó, việc đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy lý luận chính trị theo chiều sâu là hết sức cấp thiết. Trường Chính trị tỉnh Yên Bái đã đưa ra nhiều giải pháp thiết thực để không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng của Nhà trường mà tập trung trước hết vào nâng cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giảng viên trẻ. Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị là hoạt động được thực hiện thường xuyên tại Trường Chính trị tỉnh Yên Bái. Tuy nhiên, với những vấn đề đặt ra, hoạt động này được diễn ra thường xuyên và liên tục hơn, bắt đầu đặt nền móng từ nghị quyết số 01-NQ/ĐU ngày 13/03/2013 của Ban Chấp hành đảng bộ nhà trường “về nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Trường Chính trị giai đọa 2013 - 2015”; tiếp sau đó là Hội nghị “Nâng cao chất lượng công tác đào tạo - bồi dưỡng năm 2014 của Trường Chính trị”; và đặc biệt, hội thảo “Đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng bài giảng, gắn lý luận với thực tiễn, phù hợp với đối tượng giảng dạy, các bộ môn và nội dung chương trình ở trường Chính trị tỉnh Yên Bái” (tháng 02/2016). Từ đó, Nhà trường đã tiến hành sơ kết rút kinh nghiệm và tiếp tục thực hiện đổi mới với những biện pháp cụ thể và quyết liệt hơn, dựa trên cơ sở những thành tựu đã đạt được và khắc phục những vấn đề còn tồn tại đang gây cản trở cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy của Nhà trường.

Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường đứng trước yêu cầu của thực tế giảng dạy đã đưa ra những giải pháp mang tính đột phá và đem lại những kết quả tích cực về nhiều mặt như: Thành lập tổ bộ môn ở tất cả các khoa chuyên môn; Thành lập bộ phận khảo thí; Thành lập thanh tra giáo dục; Tổ chức Hội thảo khoa học, các hội nghị chuyên đề bàn về các biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và quản lý học viên; Xuất bản “Bản tin nội bộ” hàng tháng; Thành lập Câu lạc bộ giảng viên trẻ; Đổi mới hình thức kiểm tra, thi cuối kỳ (xen kẽ các hình thức tự luận và vấn đáp); Kiểm tra thường xuyên và đột xuất giáo án giảng viên; Dự giờ thường kỳ hoặc đột xuất giờ giảng của giảng viên; kiểm duyệt chặt chẽ giáo án đáp ứng yêu cầu cập nhật kiến thức, xác định nội dung trọng tâm, bổ sung kịp thời kiến thức thực tiễn, quan điểm chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào bài giảng…..

            Tất cả những giải pháp mang tính đột phá trên thể hiện sự nỗ lực quyết tâm của Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường và được sự ủng hộ, nhất trí của toàn thể cán bộ, giảng viên Nhà trường. Đặc biệt là sự nhận thức và quyết tâm hành động của các giảng viên trẻ. Những giải pháp trên đã định hướng cho giảng viên trẻ cách thức làm việc và phấn đấu để tự nâng cao trình độ chuyên môn và bản lĩnh nghề nghiệp của bản thân. Vì vậy, bên cạnh việc nghiêm túc thực hiện theo Chương trình hành động mà Nhà trường đã vạch ra, giảng viên trẻ cũng dựa vào đó xác định những việc cần phải làm để bám sát kế hoạch của Nhà trường và tự định hướng hành động cho bản thân, cụ thể như sau:

Thứ nhất, cần tự giác nâng cao trình độ chuyên môn.

Nội dung và phương pháp giảng dạy có mối quan hệ hết sức chặt chẽ mà muốn đổi mới phương pháp giảng dạy thì cần có cái “cốt” đó là nội dung. Vì vậy, đòi hỏi trước hết đối với người giảng viên trẻ là không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn. Cần có kế hoạch rèn luyện và học tập để đạt được mục tiêu này. Bởi lập kế hoạch trong làm việc hay học tập là khâu rất quan trọng giúp ta chủ động trong công việc và giúp công việc đạt kết quả cao hơn.

Ví dụ: Cần có kế hoạch tổng thể và kế hoạch chi tiết cho mỗi một giai đoạn cụ thể.

            Kế hoạch tổng thể: Ví dụ, khi giảng dạy những bài thuộc kiến thức Triết học cần có kế hoạch soạn giảng và tìm hiểu các kiến thức bổ trợ để giảng dạy bộ môn được sâu sắc hơn. Vì những nội dung của môn triết học có sự liên quan chặt chẽ với nhau vì vậy phải có kế hoạch soạn giảng và tìm hiểu Những vấn đề của chủ nghĩa duy vật biện chứng trước, sau đó mới soạn giảng bài Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử. Bởi có nắm vững Chủ nghĩa duy vật biện chứng mới có thể hiểu và giải thích những vấn đề trong chủ nghĩa duy vật lịch sử. Trong quá trình soạn giảng, phải có kế hoạch dành thời gian tìm hiểu sâu những kiến thức trong bài, như khi soạn giảng phần Chủ nghĩa duy vật mácxít cần có kế hoạch tìm hiểu sâu thêm lịch sử triết học trong quan niệm về “Tư duy”, “tồn tại”, tìm hiểu sinh lý học thần kinh, vật lý học…..Mỗi ngày dành 1 tiếng để đọc thêm những nội dung đó. Khi đã soạn giảng xong các bài của phần triết học cần tập trung nghiên cứu Kinh tế chính trị và Chủ nghĩa xã hội khoa học, vì đây là ba bộ phận hữu cơ không thể tách rời trong chủ nghĩa Mác - Lênin, nếu không nắm rõ một trong ba bộ phận thì cũng không thể hiểu sâu và kỹ về một bộ phận riêng lẻ và càng không thể hiểu đúng đắn Chủ nghĩa Mác - Lênin.

            Kế hoạch chi tiết: Sau khi có kế hoạch tổng thể thì cần có những kế hoạch chi tiết để thực hiện kế hoạch. Kế hoạch này bám sát vào kế hoạch làm việc của Nhà trường và của khoa để có thể phân thời gian cho phù hợp, vừa thực hiện được nhiệm vụ chính trị được giao vừa thực hiện được kế hoạch của bản thân trong việc nâng cao trình độ chuyên môn.

            Cần bám sát kế hoạch đã lập để thực hiện nghiêm túc. Tuân thủ nghiêm ngặt những việc đã vạch ra trong kế hoạch. Nếu không thực hiện được đúng tiến trình đã đề ra cần rút kinh nghiệm và tìm ra những nguyên nhân để lập kế hoạch sát hơn và thực hiện được tốt hơn.

Thứ hai, cần đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực

Người giảng viên cần kiên quyết loại bỏ thói quen, lối cũ trong giảng dạy: phần lớn giáo viên được đào tạo trước đây, chủ yếu tiếp thu và vận dụng theo phương pháp dạy học truyền thống, lấy người thầy làm trung tâm, cung cấp kiến thức, kỹ năng đến học viên theo cách áp đặt, một chiều. Vì vậy cần thay đổi nhận thức, cần lấy người học làm trung tâm với các phương pháp nêu vấn đề, thảo luận…để người học tích cực phát huy tư duy độc lập trong học tập.

Đội ngũ giảng viên trẻ hiện nay của Nhà trường đã được làm quen với phương pháp dạy học tích cực tại các trường đại học đào tạo chuyên môn. Họ là những người được học tập bài bản, hệ thống, thụ hưởng các phương pháp dạy học mới; có kĩ năng sử dụng thành thạo công nghệ thông tin và có vốn tiếng Anh căn bản để tiếp cận với các phương tiện, máy móc, kĩ thuật hiện đại. Bên cạnh đó, để không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường đã tổ chức các lớp bồi dưỡng về phương pháp giảng dạy và cử các giảng viên đi tập huấn về phương pháp dạy học tích cực. Cùng sự tâm huyết với nghề và lòng nhiệt tình của tuổi trẻ, không ngại khó, ngại khổ, không sợ thất bại cũng khích lệ các giảng viên trẻ không ngừng học hỏi, sáng tạo và thử nghiệm các phương pháp dạy học mới. Các phương pháp dạy học tích cực đã được các giảng viên trẻ áp dụng và phát huy tác dụng như: Thảo luận, nêu vấn đề, nghiên cứu trường hợp, phương pháp khám phá, phương pháp chuyên gia…..VD: Khi giảng bài “Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, sẽ rất khó để thế hệ học viên với tuổi đời rất trẻ, chưa trải qua “thời bao cấp” có thể hình dung bối cảnh của thời kỳ này để có thể so sánh giữa hai mô hình kinh tế chỉ huy và kinh tế thị trường. Vì vậy, trong thiết kế bài giảng, giảng viên cần sử dụng phương pháp nêu vấn đề kết hợp máy chiếu để trình chiếu các sơ đồ, hình ảnh hoặc clips minh họa. Qua đó, để học viên tự so sánh và phân tích những ưu điểm và hạn chế của cả hai mô hình kinh tế này và rút ra kết luận vì sao lại cần thiết phải chuyển đổi cơ chế kinh tế từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Tiếp đến, sử dụng giáo án điện tử thành thục là lợi thế của giảng viên trẻ trong giảng dạy. Để có thể soạn giảng một giáo án điện tử công phu cần rất nhiều thời gian và buộc phải thành thạo các thao tác sử dụng các phần mềm trình chiếu vốn luôn được cập nhật mới thường xuyên. Đây chính là thế mạnh của các giảng viên trẻ. Nếu giảng dạy theo phương pháp thuyết trình là thế mạnh của các giảng viên giàu kiến thức và khả năng diễn đạt, biểu cảm tốt, thì phương pháp dạy học tích cực có kết hợp các phương tiện hiện đại lại khắc phục hạn chế của những giảng viên trẻ với kiến thức liên ngành chưa có sự phong phú, đa dạng, sự sâu sắc về vốn sống. Nhờ có các phương pháp mới, các phương tiện hỗ trợ, các giảng viên trẻ vẫn tổ chức được những giờ học hứng thú và truyền đạt được những kiến thức cần thiết đến học viên. Tuy việc sử dụng phương tiện hiện đại chỉ là công cụ hỗ trợ để thực hiện các phương pháp dạy học tích cực, chứ bản thân việc sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại không phải là một phương pháp dạy học. Song nó lại đem lại hiệu quả không nhỏ và được học viên hào hứng đón nhận.

Người giảng viên trẻ cần không ngừng kiên trì thực hiện phương pháp dạy học tích cực, đặc biệt cần chịu khó sáng tạo trong giảng dạy. Dạy học theo phương pháp truyền thống có phần nhẹ nhàng, đơn giản, giáo viên ít cần động não, chỉ yếu giảng bài và đọc - chép. Còn thực hiện theo phương pháp dạy học mới, như bài học minh họa, theo chủ đề, tích hợp, liên môn… thì bắt buộc, yêu cầu người giáo viên phải tốn nhiều thời gian, phải vất vả, tìm tòi, sáng tạo rất nhiều trong khâu thiết kế, soạn bài, chuẩn bị, sử dụng nhiều phương án, tình huống sự phạm, chuyên môn để dẫn dắt, gợi mở học viên tìm hiểu, suy nghĩ, tư duy... Thực tế cho thấy, việc vận dụng cho được, cho tốt phương pháp dạy học mới này không dễ dàng, lắm lúc thất bại nhiều hơn thành công. Nó đòi hỏi tính kiên trì, quyết tâm rất lớn ở người giảng viên.

Những sự vật, hiện tượng, quá trình cần đổi mới là bởi nội dung và hình thức của nó đã có sự phá vỡ kết cấu thống nhất cũ, khi một trong hai mặt của thể thống nhất đó đã có sự phát triển theo quy luật vận động đi lên của vạn vật. Điều đó có nghĩa là cần phải thay đổi, tác động để tiếp tục làm cho sự vật hiện tượng dần lại một lần nữa đi tới thể thống nhất mới, trong đó cả hai mặt của sự vật hiện tượng đều có sự thay đổi theo hướng đi lên. Là người giảng viên chuyên ngành triết học, cần nhận thức sâu sắc về vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy theo chiều sâu trên tất cả các mặt của vấn đề và cần có sự cố gắng nỗ lực trong công việc để có thể đạt được mục tiêu dạy học. Chính sự nỗ lực, cố gắng của giảng viên sẽ thúc đẩy quá trình đổi mới diễn ra nhanh hơn và kết quả của quá trình đó cũng tác động tích cực trở lại người giảng viên, khiến người giảng viên trẻ ngày càng trưởng thành và tiến bộ hơn trong sự nghiệp giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Ths. Nguyễn Thu Hương

Khoa Lý luận cơ sở