Cách mạng Tháng Mười Nga lùi về quá khứ hơn 100 năm - một khoảng thời gian đủ dài để chúng ta có thể nhìn nhận, đánh giá một cách khách quan, khoa học về tầm vóc, tác động, ý nghĩa của nó, đặc biệt là sau những biến cố lịch sử diễn ra vào cuối thế kỷ XX và xu hướng vận động của thế giới đương đại.

Ngày 25/10 theo lịch Nga (tức ngày 7/11/1917), giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nga, dưới sự lãnh đạo của Đảng Bôn - sê - vic đã làm nên cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga đã khẳng định bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, cung cấp những bài học lịch sử vô giá cho các cuộc cách mạng vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên thế giới. Sau thành công của Cách mạng Tháng Mười, Liên Xô đã đạt được những thành tựu to lớn trên nhiều lĩnh vực, nhất là đã huy động được lực lượng vật chất và tinh thần đánh thắng liên minh các đế quốc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, các thế lực phát xít tàn bạo trong Chiến tranh thế giới thứ hai, hình thành hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Trong hơn bảy mươi năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa khác đã xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội trên quy mô lớn với trình độ hiện đại, bảo đảm ngày càng tốt hơn đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Với sự lớn mạnh toàn diện, chủ nghĩa xã hội có ảnh hưởng sâu sắc trong đời sống chính trị thế giới, đóng vai trò quan trọng vào sự sụp đổ hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và thời đại quá độ lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới.

          Tuy nhiên, từ cuối những năm 80 của thế kỷ XX, Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu bước vào thời kỳ khủng hoảng, rồi sụp đổ trong những năm 1989 - 1991. Sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu không phải là sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội nói chung mà là sụp đổ của một mô hình chủ nghĩa xã hội giáo điều, xơ cứng, chậm thay đổi trước những biến chuyển to lớn của thời cuộc; khi cải tổ, cải cách lại xa rời các nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lênin, từ bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với nhà nước và xã hội. Sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xôviết xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có cả chủ quan lẫn khách quan, đã tác động rất sâu sắc đến mọi mặt của đời sống chính trị thế giới, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự vận động và phát triển của chủ nghĩa xã hội hiện thực thế giới. Nhưng chính từ thực tiễn đó đã để lại những bài học quý giá, là cơ hội cho mỗi quốc gia nhận thức rõ hơn, đúng hơn quy luật vận động, phát triển lên chủ nghĩa xã hội, phù hợp với đặc điểm dân tộc mình và xu thế của thời đại. Sau sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu, các nước xã hội chủ nghĩa không tồn tại với tư cách là một hệ thống, nhưng sức sống mãnh liệt và giá trị thời đại của Cách mạng Tháng Mười, của chủ nghĩa xã hội vẫn tiếp tục được khẳng định trong sự nghiệp đổi mới, cải cách ở các nước xã hội chủ nghĩa.

Đối với Việt Nam, Cách mạng Tháng Mười thành công đã thổi một luồng ánh sáng mới của thời đại - ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, lan tỏa đến Việt Nam đúng vào thời điểm phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân ta đang có chuyển biến sâu sắc, giai cấp công nhân đã phát triển mạnh mẽ về số lượng và chất lượng bước lên vũ đài chính trị góp phần chấm dứt cuộc khủng hoảng về đường lối giải phóng dân tộc vào đầu thế kỷ XX.

Thấu hiểu hơn ai hết nỗi thống khổ của người dân mất nước, từ tháng 6-1911, người thanh niên Nguyễn Tất Thành (Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp bốn biển, năm châu để tìm con đường cứu nước, cứu dân. Sau khi nghiên cứu “Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” do V.I.Lênin soạn thảo và được thông qua tại Đại hội II Quốc tế Cộng sản (năm 1920), Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định: “Cách mạng Việt Nam muốn thành công phải đi theo con đường của V.I.Lênin - con đường Cách mạng Tháng Mười Nga; muốn cứu nước, giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”.

Trong 90 năm qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn trung thành với lý tưởng cao đẹp của chủ nghĩa Mác - Lênin, kiên định với con đường Cách mạng Tháng Mười Nga, Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta làm nên Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vĩ đại, thành lập Nhà nước công - nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á; lãnh đạo toàn dân tiến hành các cuộc kháng chiến thần kỳ chống ngoại xâm, làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954 và Đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước…

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, Đảng ta đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ sự thoái trào của mô hình CNXH hiện thực ở Liên Xô và một số nước ở Đông Âu, để kịp thời đề ra những quyết sách đúng đắn, khắc phục triệt để các sai lầm, khuyết điểm và khởi xướng, lãnh đạo đường lối đổi mới toàn diện đất nước (từ năm 1986). Đảng ta đã khẳng định quan điểm nhất quán: Đổi mới không phải là thay đổi mục tiêu XHCN mà là làm cho các mục tiêu đó được thực hiện tốt hơn bằng những quan niệm đúng, hình thức, biện pháp và bước đi thích hợp.

Trong bối cảnh tình hình thế giới cực kỳ phức tạp, các thế lực phản động trong và ngoài nước không ngừng chống phá, nhưng Ðảng Cộng sản Việt Nam - một đảng mác - xít chân chính, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động cách mạng đã luôn luôn tiếp thu và vận dụng đúng đắn những bài học vô giá của Cách mạng Tháng Mười Nga, trong đó bài học cơ bản nhất là giữ vững vai trò lãnh đạo của Ðảng Cộng sản, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc; kiên trì mục tiêu, lý tưởng xã hội chủ nghĩa trong đổi mới.

          Kiên định mục tiêu và kiên trì những nguyên tắc trong đổi mới, Đảng và nhân dân ta luôn nhận thức sâu sắc rằng, những kinh nghiệm quý báu từ Cách mạng Tháng Mười Nga, những kinh nghiệm lớn trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô trước đây cũng như từ quá trình cải cách, đổi mới thành công vừa qua ở Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa khác trên thế giới là những bài học thực tiễn vô cùng quý giá, đặc biệt là bài học về thường xuyên xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, về công tác cán bộ, về nâng cao cảnh giác cách mạng, chống âm mưu "diễn biến hòa bình" của chủ nghĩa đế quốc. Ðiều đó đòi hỏi Ðảng ta và nhân dân ta phải không ngừng sáng tạo cả trong tư duy và hành động, để tiếp tục làm sâu sắc và phong phú thêm di sản lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định lý tưởng Cách mạng Tháng Mười Nga, bảo vệ và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong thời kỳ mới.

          Những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử của hơn 30 năm đổi mới trên đất nước ta là bước tiếp tục vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, những giá trị và biểu tượng của Cách mạng Tháng Mười Nga lên một tầm cao mới của nền văn minh hiện đại. Trong đổi mới và qua thực tiễn đổi mới, lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta đã ngày càng sáng rõ hơn. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”. Những thành tựu to lớn mà Việt Nam cũng như một số nước xã hội chủ nghĩa đạt được trong quá trình cải cách, đổi mới, xây dựng mô hình chủ nghĩa xã hội phù hợp đặc điểm đất nước và thời đại, không chỉ củng cố vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước, mà còn gia tăng ảnh hưởng của chủ nghĩa xã hội trên thế giới.

          Đã 103 năm trôi qua, nhưng Cách mạng Tháng Mười vẫn là một trong những sự kiện trọng đại nhất của lịch sử thế giới hiện đại. Lý tưởng và con đường Cách mạng Tháng Mười vẫn tiếp tục toả sáng, soi rọi cuộc đấu tranh tự giải phóng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, tiếp thêm nguồn sinh lực cho phong trào xã hội chủ nghĩa. Kế thừa những giá trị của Cách mạng Tháng Mười Nga, đi theo con đường Cách mạng Tháng Mười vĩ đại, Việt Nam luôn kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và  lãnh tụ Hồ Chí Minh, sự nghiệp cách mạng Việt Nam 90 năm qua đã giành được những thắng lợi to lớn mang tính bước ngoặt lịch sử. Nhân dân Việt Nam kiên định sự nghiệp đổi mới, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, tiếp tục con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; xã hội xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam xây dựng và hướng tới là một xã hội: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

                Nguyễn Ngọc Tú

                       Trưởng khoa Xây dựng Đảng